ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΥΛΟΤΟΜΙΑΣ - ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΡΜΩΝ

ΠΡΙΣΤΗΡΙΑ ή ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΚΟΡΜΩΝ ή ΠΡΙΟΝΟΚΟΡΔΕΛΕΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΚΟΠΗ ΞΥΛΕΙΑΣ

Η έννοια, η σημασία και η αναγκαιότητα χρήσης για την επεξεργασία της ακατέργαστης ξυλείας.

Πριστήριο (στα αγγλικά: Sawmill, lumber mill) είναι η επιχείρηση ξύλου η οποία κατεργάζεται για πρώτη φορά κορμούς (που προέρχονται από τα δάση) και τους μετατρέπει σε μια πρισματική μορφή, γνωστή ως πριστή ξυλεία (sawn timber).

Το πριστήριο ονομάζεται επίσης και πριονιστήριο, για προφανείς λόγους.

Κύρια πρίση κορμών σε πριστά, με ένα ‘κινητό πριστήριο’.

Για τη μορφοποίηση της στρογγυλής ξυλείας είναι απαραίτητη η χρήση κοπτικών μηχανημάτων, ώστε η ξυλεία να λάβει τη γνωστή της πρισματική μορφή (τετραγωνισμένη ή ορθογωνισμένη). Οι τομές (κοψίματα) γίνονται τις περισσότερες φορές κατά μήκος (δηλ. αξονικές τομές). Τα μηχανήματα πρίσης είναι ποικίλα και διαφορετικής τεχνολογίας.

Η όλη διαδικασία της πρίσης μπορεί να ολοκληρωθεί σε µία ή περισσότερες φάσεις.

Στην πρώτη περίπτωση, που ολοκληρώνεται σε μια φάση, γίνεται µια συνολική πρίση, συνήθως µε τη χρήση πολυπρίονου.

Στη δεύτερη περίπτωση που γίνεται σε περισσότερες φάσεις, η πρίση αποτελείται από την πρόπλαση, κατά την οποία διαμορφώνεται ο κορμός, την κυρίως πρίση και διαδοχικές επαναπρίσεις µε σκοπό την καλύτερη αξιοποίηση όλου του κορμού.

Βασικό μηχάνημα, στα περισσότερα πριστήρια, είναι το πολυπρίονο. Το πολυπρίονο (σε κοινή ελληνική: καταρράκτης) αποτελείται από πολλά πριονοελάσματα, τα οποία κινούνται παλινδρομικά κατά τη διάρκεια της πρίσης. Τα πριονοελάσματα φέρουν δόντια από τη µία πλευρά, όταν είναι να γίνει πρίση προς τη µία κατεύθυνση ή και από τις δύο πλευρές, όταν πρόκειται να γίνει πρίση και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν τα μηχανήματα αυτής της κατηγορίας είναι ότι διαθέτουν λεπτά πριονοελάσµατα, µε αποτέλεσμα να υπάρχει μικρότερη απώλεια κατά τη διάρκεια της πρίσης.

Τα μειονεκτήματα που παρουσιάζουν τα μηχανήματα αυτά είναι το μεγάλο τους κόστος και η γρήγορη φθορά των πριονοελασµάτων. Ως μειονέκτημα θα πρέπει να αναφερθεί και το γεγονός ότι η πρίση θα πρέπει να είναι προκαθορισμένη. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να αλλάζει κατά τη διάρκειά της. Για το λόγο αυτό τα κορµοτεµάχια θα πρέπει να αποθηκεύονται, αφού πρώτα γίνει η ταξινόµησή τους µε βάση τη διάμετρό τους. Αυτό αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της πρίσης.

Υπάρχουν πολλές μέθοδοι πρίσης (τεχνικές πρίσης) των κορµοτεµαχίων, οι οποίες εξαρτώνται από τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται, το μέγεθος και την κατηγορία των κορµοτεμαχίων (λεπτά κορμίδια ή μεγάλοι κορμοί, κωνοφόρα ή πλατύφυλλα), τις διαστάσεις των πριστών και τη σχεδίαση που επιδιώκουμε στις επιφάνειες.

Οι βασικές μέθοδοι είναι: Η ολική πρίση σε πολυπρίονο ή τμηματική πρίση σε ταινιοπρίονο. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται κυρίως στα κωνοφόρα και στην οξιά, όταν παραμένει απαρύφωτη για φυσική ξήρανση.

Πρίση ύστερα από πρόπλαση. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται σε κορμούς κωνοφόρων µε διάμετρο πάνω από 30 cm και µε βασικό μηχάνημα πρίσης το πολυπρίονο.

Τμηματική πρίση σε ταινιοπρίονο, κατά την οποία μετά από κάθε τομή υπάρχει δυνατότητα στρέψης του κορμού κατά 90°, ώστε να περιορίζονται τυχόν σφάλματα ραγαδώσεων ή θλιψιγενούς ξύλου σε μικρότερο αριθμό πριστών. Η μέθοδος χρησιμοποιείται σε όλους τους κορμούς κωνοφόρων και πλατύφυλλων.

Τμηματική πρίση σε ταινιοπρίονο (ή σε συνδυασμό και µε δισκοπρίονο), για παραγωγή πριστών µε ακτινική σχεδίαση. Η µέθοδος χρησιμοποιείται σε κορμούς πολύ καλής ποιότητας µε υψηλή εμπορική αξία, όπως δρυ, φράξο, καρυδιά κ.ά.

Τα μηχανήματα πρίσης και οι εγκαταστάσεις τοποθετούνται στο κυρίως πριστήριο και σε συγκεκριμένες θέσεις, κατά τρόπο που να διευκολύνεται η ροή της παραγωγής, δηλ. η ομαλή μεταφορά των κορμών και των προϊόντων πρίσης από μηχανημά σε μηχάνημά. Μεταξύ των μηχανημάτων πρίσης υπάρχουν αυτόματες εγκαταστάσεις μεταφοράς των προϊόντων πρίσης, συνήθως αλυσομεταφορείς, ραουλομεταφορείς και ταινιομεταφορείς.

Το πριονίδι μεταφέρεται µέσω σωληνώσεων µε αέρα (πνευματικό σύστημα) απ’ όλα τα μηχανήματα πρίσης σε σιλό, ενώ τα εξακρίδια µεταφέρονται µε ταινίες σε σπαστήρα, όπου θρυμματίζονται σε ξυλοτεµαχίδια και στη συνέχεια µε πνευµατικό σύστηµα µεταφέρονται σε ξεχωριστό σιλό. Όταν δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις θρυµµατισµού, τα υπολείμματα δεματοποιούνται και διατίθενται στο εμπόριο. Πελάτες για όλα τα υπολείμματα των πριστηρίων είναι οι κοντινές μονάδες μοριοσανίδων, ινοσανίδων και πελλετών (pellet).